مبانی و اصول حقوق اداری از منظر قرآن کریم

قرآن کریم به عنوان کتاب مسلمانان، در باب حقوق اداری و نظام اداری مطلوب و شایسته دارای اصول و معیار است. مبانی و اصول حقوق اداری در قرآن کریم مبتنی بر دو مبنای نظری و عملی است. از منظر قرآن، "کرامت" و "عدالت" به عنوان مبانی نظری و "اطاعت" و "أجر" به عنوان مبانی عملی حقوق اداری محسوب می شوند. هر کدام از این مبانی نیز دارای اصول و قواعدی است. بر مبنای کرامت، اصل حقوق پایه ای و رفاهی انسان، اصل تکریم ارباب رجوع و اصل معیارهای اسلامی در گزینش متصدیان پستهای حساس اداره در سازمانهای اداری دولت اسلامی حاکم است. عدالت به عنوان دیگر مبنای نظری حقوق اداری است که بر اساس آن اصل توأمان بودن "حق و تکلیف" اداره، اصل "وفای به عهد" اداره در استخدام کارمندان، قراردادهای اداری و سایر تعهدات خود، اصل "امانت" و "مسولیت" اداره، اصل "ممنوعیت رشوه و فساد" در اداره و اصل "تربیت کارمندان عدل گستر" در سازمانهای اداری دولت اسلامی، حاکم است. بر مبنای «اطاعت» به عنوان یکی از مبانی عملی حقوق اداری، مقام مافوق در اداره دارای اوصاف ایجابی و سلبی است که قرآن آنها را برشمرده است. همچنین اطاعت از مافوق و مدیر تا حدی الزامی است که اوامر و فرمانها در چهار چوب شرع مقدس بوده و یا مخالف با دین اسلام نباشد. أجر و مزد به عنوان دیگر مبنای عملی حقوق اداری در قرآن بر استخدام و کار و فعالیت تاکید دارد. از منظر قرآن کار و فعّالیت مستخدمین دولت اسلامی باید همراه با توکل(دوراندیشی و امید) باشد و در خدمت به مردم نیت خیر و الهی داشته باشند. همچنین حقوق و دستمزد کارمندان و مستخدمین باید مطابق عرف و به شایستگی پرداخت شود. کلید واژه ها: قرآن، حقوق اداری، مبانی، اصول، اطاعت، عدالت، کرامت، أجر